Czym jest capoeira?
Capoeira - wywodząca się z tradycji afrykańskiej i brazylijskiej sztuka walki, której formy są rytmiczne, akrobatyczne i skupiają się na kopnięciach. Istotą capoeira są elementy tańca wpływające na płynność i nieprzewidywalność ataków.
Została stworzona w XVIII i XIX wieku przez brazylijskich niewolników w Brazylii (Największe skupiska: Salwador, Rio de Janeiro) stała się dla nich sposobem na manifestowanie odrębności kulturowej, sposobem rozrywki, zabawy pozwalającej zapomnieć o codziennej niedoli. Wywodzi się z rytualnych tańców plemion afrykańskich, łącząc w sobie ich rytmy, charakterystyczne pozycje (zwłaszcza Capoeira Angola) zawiera też wiele cech kulturowych charakterystycznych dla Indian południowo-amerykańskich.
Nowoczesna, zmodernizowana capoeira zawiera wiele elementów realnej walki i samoobrony, akrobatyczne ewolucje, kopnięcia oraz obalenia.
Capoeira spośród innych sztuk walki wyróżnia się dynamizmem i taneczną płynnością. Niewiele jest statycznych pozycji, dużo natomiast zamaszystych kopnięć i podcięć. Ciosy przeciwnika blokuje się bardzo rzadko, zamiast tego capoeira oferuje wiele uników i przejść.
Instrumenty Capoeira
Podstawowym instrumentem używanym w roda jest berimbau, którego rytm nadaje zarazem tempo grze prowadzonej przez graczy. Gra może być spokojna i płynna, opierająca się na zaskoczeniu przeciwnika, zamarkowanymi atakami i unikami lub szybka, dynamiczna i oparta na efektownych ewolucjach. Pozostałe instrumenty wchodzące w skład bateria to: atabaque, pandeiro, agogo, reco-reco. Berimbau składa się z kija (verga), napiętej na niego struny (arame), cabasy (cabaça) (stanowiącej pudło rezonansowe) przytwierdzonej sznurem do kija z napiętą struną, grzechotki (caxixi) w postaci koszyczka z ziarnami w środku, kamyka (pedra) lub monety (dobrao) do zmiany tonacji i patyka (baqueta), którym struna jest uderzana.
Tradycyjnie berimbau robiło się z drewna beriba. Obecnie jednak jest wiele rodzajów drewna, z których wytwarzane są berimbaus. Każdy z rodzajów ma inną charakterystykę, inne wady i zalety. Drewno często używane na berimbau:
- Beriba – drewno bardzo mocne, ale ciężkie; kolor zwykle biały lub żółtawy, ale jest też różowa odmiana beriby
- Canduru – drewno koloru żółtego; mocne, ciężkie
- Alaca – ciężkie drewno koloru czerwonego
- Taipoca – najlżejsze drewno, biało-brązowawe
- Camacari – drewno dość lekkie
- Massaranduba – ciężkie, twarde drewno koloru czerwono-brązowego
Atabaque – to duży bęben stawiany na stojaku, wykonany z wydrążonego pnia i napiętej na niego skóry.
Wyróżnia się trzy wielkości atabaque (od największego)
- atabaque rum
- atabaque rum-pi
- atabaque le
Pozostałe instrumenty to pandeiro – rodzaj tamburyna z naciągniętą skórą. Agogo – metalowe lub trewniane z dwoma orzechami kokosowymi, w które uderza się za pomocą drewnianej pałeczki. Reco-reco (czyt. heko-heko) jest to drewniana rura, wydrążona w środku o średnicy do kilkunastu centrymetrów z naciętymi rowkami poprzecznymi z jednej strony. Dźwięk jest wydobywany poprzez pocieranie drewniną pałeczką
Maculele
Jest to połączenie tańca i walki, ataku i obrony wmieszanej w rytm. Rozwijało się w niewoli i zostało sprowadzone z Afryki do Brazylii tak samo jak capoeira. Pierwsi niewolnicy, którzy używali maculele pochodzili z Santo Amaro. Maculele podobnie do capoeira zostało ukryte, jako taniec, aby strażnicy nie byli wstanie zauważyć nauki atak i obrony. Taniec-walka jest prowadzona w postaci małych kroczków ze stopami blisko siebie jakby były w łańcuchach i z dużą ilością ruchów biodrami do rytmu dawanego kijami. Kije, esgrimas powinny mieć długość od 50 do 60 cm. Najlepsze drewno to beriba, canzi albo pitia. Muzyka, pieśni pochodzą z okresu niewolnictwa i maja afrykańskie korzenie, mówią one o sile i buncie ku wolności. Inne pieśni mówią o Candomblé do Cabloco i niektórzy śpiewają pieśni Vava’y – syna Mestre Popo. Rytm Maculele jest grany na 2 albo jeszcze lepiej 3 atabaques, a także na agogo i ganza. Tylko Ci, którzy naprawdę opanowali instrument powinni grać ten rytm. Maculele z Faco (maczety) nie jest częścią tradycji. Zostało stworzone w Bahia, jako atrakcja dla turystów.
Batizado e troca de corda
Jest to najważniejsze wydarzenie w życiu każdego capoeiristas. Wprowadza go do świata capoeira i do społeczności grupy, w której ćwiczy. Nadaje stopień wtajemniczenia, który określany jest kolorem sznura (cordao/corda) przyznawanego po pojedynku z osobą najwyższą stopniem w grupie. Batizado odbywa się zawsze raz w życiu. Każdy następny wyjazd na Batizado nazywany jest Troca de Corda (port. zmiana sznura).
(tekst pochodzi ze strony ABADA Capoeira Białystok)
